बेइजिङ। अगस्टमा अमेरिकी सभामुख न्यान्सी पेलोसीको ताइवान भ्रमणमा चीनलाई मध्यपूर्वका धेरै देशहरूले देखाएको अभूतपूर्व समर्थनले यस क्षेत्रको बदलिँदो राजनीतिलाई उजागर गर्यो। चीनको तीव्र रूपमा बढ्दो प्रभाव यस क्षेत्रमा व्यापार र लगानी जस्ता आर्थिक संलग्नताबाट सुरु भएको छ।
यस क्षेत्रको राजनीतिक संवेदनशीलतालाई ध्यानमा राख्दै चीनले आफ्नो बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) मार्फत पूर्वाधार निर्माण गर्नका लागि मध्यपूर्वका मुलुकहरूको मौन समर्थन देखिन्छ। जुन राजनीतिक प्रभावको फाइदा उठाउने चीनको प्रभावकारी उपकरण हो। तर अरब सरकारहरूले पनि आफ्नो बाह्य सम्बन्धमा अनावश्यक जटिलताहरू हटाउन ‘एक चीन’ नीति अपनाएका छन्।
पश्चिम एसियाली र उत्तर अफ्रिका (वाना) बाट अमेरिकाको कथित विच्छेदनले चीनलाई यस क्षेत्रमा आफ्नो संलग्नतालाई थप गहिरो बनाउन सक्षम बनाएको छ। मध्यपूर्वमा चीनको चासो मुख्यतया आर्थिक रहेको छ – साथै ऊर्जा आपूर्तिहरू सुरक्षित गर्न र यो अब थप रणनीतिक फोकसमा परिणत भएको छ।
यद्यपि, मध्यपूर्वसँगको चीनको संलग्नताले आर्थिक संलग्नताबाट रणनीतिकतर्फ लाग्ने क्रममा धेरै चुनौतीहरूको सामना गर्नेछ। पहिलो, चीनसँग बढ्दो आर्थिक संलग्नताको बाबजुद पनि खाडी राष्ट्रहरू वा टर्कीले संयुक्त राज्य अमेरिकासँगको आफ्नो सुरक्षा सम्बन्धलाई मौलिक रूपमा परिवर्तन गर्ने कुनै मनसाय देखाउँदैनन्।
दोस्रो, चीन अझै यस क्षेत्रमा ठूलो शक्ति खेलाडी होइन साउदी अरेबिया, युएई र टर्कीको मामिलाहरूमा गतिशीलता फरक छ। चीनले यी देशहरूसँगको आर्थिक संलग्नतालाई उनीहरूबिचको तनाव कम गर्न र पछि यस क्षेत्रका देशहरूसँग रणनीतिक संलग्नताका अवसरहरूको फाइदा उठाउने साधनको रूपमा प्रयोग गर्ने आशामा ध्यान केन्द्रित गरिरहेको छ।
चीनले २०२१ मा ३३० बिलियन अमेरिकी डलर लगानी गर्दै अतुलनीय क्षेत्रीय व्यापार प्रभुत्व राखेको छ। र यसले आफ्ना गतिविधिहरूलाई विविधीकरण गर्न जारी राखेको छ। सन् २०२२ को खाडी सहयोग परिषद् (जीसीसी) का महासचिव र बहराइन, साउदी अरेबिया, कुवेत र ओमानका विदेश मन्त्रीहरूको चीनको तटीय प्रान्त जियाङ्सुको भ्रमणका साथै चिनियाँ विदेश मन्त्री वाङ यीसँग भेटघाटको शृङ्खलाबाट सुरु भएको थियो।
अमेरिकी प्रतिरोधका बाबजुद बेइजिङ शीतकालीन ओलम्पिकमा खाडी राष्ट्रहरूको सहभागिता यस क्षेत्रमा चिनियाँ प्रभाव बढेको प्रमाण हो। चीनले जीसीसीसँगको सम्बन्धलाई निरन्तरता दिइरहेको छ।
नगदको अभावमा परेको इराकमा, चीनले फरक प्रकारको खेल योजनालाई पछ्याइरहेको छ। इराकमा चिनियाँ परियोजनाहरूलाई आर्थिक सहयोग गर्न इराक-चीन सम्झौता परियोजना खाता स्थापना गरिएको छ, इराकबाट दैनिक १ लाख ब्यारेल तेल चीनमा निकासी हुन्छ। चिनियाँ कम्पनीहरूले पनि हुवाईसँगको सहकार्यमा इराकको बैङ्किङ प्रणाली सफ्टवेयर सेवामा प्रवेश गर्ने प्रयास गरिरहेका छन्।
मोरक्को र इजिप्टमा पनि चिनियाँ उपस्थिति बढ्दै गएको छ। यसले मोरक्कन सरकारलाई क्यासाब्लान्का र अगादिर बीचको उच्च-गति रेलको दोस्रो लाइन निर्माण गर्न प्राविधिक सहयोग विस्तार गर्ने योजना बनाएको छ र मोरक्कन अधिकारीहरूलाई खडेरी व्यवस्थापन र खाद्य सुरक्षामा चिनियाँ विशेषज्ञता र अनुभवको प्रयोग प्रस्ताव गरेको छ।
